Ροή
Το ισραηλινό χτύπημα στο Ιράν καθιστά σαφές πως ο μακροχρόνιος σκιώδης πόλεμος μεταξύ τους έχει ξεσπάσει πλέον ανοιχτά παρά τις διεθνείς προσπάθειες για υποβάθμιση μιας γενικευμένης σύρραξης και ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, ανεξαρτήτως των θέσεων που εκφράζουν Τελ Αβίβ και Τεχεράνη, τα σοβαρά ερωτήματα παραμένουν: το Ισραήλ σχεδιάζει άλλες επιθέσεις; Ο σκληροπυρηνικός τομέας των Φρουρών της Επανάστασης θα απαντήσει;
Διεθνή ΜΜΕ επισημαίνουν ότι σήμερα γίναμε μάρτυρες της προσπάθειας του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου να απαντήσει στο Ιράν, χωρίς όμως να δείχνει ότι αψηφά τις συστάσεις των ΗΠΑ να μην απαντήσει στην επίθεση του περασμένου Σαββάτου. Έκκληση για αυτοσυγκράτηση έκαναν και άλλοι σύμμαχοι του Ισραήλ, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Ιταλία, όμως, ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει πιέσεις στο εσωτερικό της χώρας του που καλούν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε σκληρά αντίποινα.
Το χτύπημα που περίμεναν Ευρωπαίοι και ΗΠΑ
Οι διπλωμάτες στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες φοβόντουσαν ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να απαντήσει με αυτό που είναι γνωστό σε τοπικό επίπεδο ως «θεαματικό», ένα χτύπημα που ίσως ξεπερνούσε την κλίμακα της επίθεσης του Ιράν το περασμένο Σαββατοκύριακο, στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 300 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πύραυλοι. Ή ίσως να στόχευε τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Όλα αυτά θα μπορούσαν να προκαλέσουν παρόμοια ιρανικά αντίποινα, με κίνδυνο έναν ολοκληρωτικό περιφερειακό πόλεμο.
Αλλά αντ’ αυτού το Ισραήλ φαίνεται να στέλνει ένα μήνυμα στην Τεχεράνη ότι μπορεί να επιτεθεί βαθιά μέσα στο ιρανικό έδαφος χωρίς περιορισμό. Με άλλα λόγια, το Ισραήλ μπορεί να επιτεθεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, αλλά επέλεξε να μην το κάνει αυτή τη φορά. Σύντροφοι του Ισραηλινού πρωθυπουργού στον υπερεθνικιστικό συνασπισμό επιθυμούν ακόμη και να «τρελαθούν» και να απαντήσουν ανάλογα, ενώ πολλοί στρατηγοί θέλουν μια ισχυρή απάντηση, ώστε να αποκαταστήσουν την αποτρεπτική ικανότητα του Τελ Αβίβ. Σε κάθε περίπτωση όμως, παρατηρούμε με ανησυχία ότι έχει προκληθεί μια σημαντική αλλαγή στους «κανόνες του παιχνιδιού» της μακροχρόνιας σύγκρουσης μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ.
Δεκαετίες συγκεκαλλυμένων επιθέσεων
Ο πολυετής μυστικός πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών πλέον έχει βγει από τη σκιά. Η εχθρότητα των δύο εθνών εκτείνεται δεκαετίες πίσω, μέσα από μια ιστορία αφανών πολέμων και συγκεκαλλυμένων επιθέσεων τόσο σε ξηρά, θάλασσα και αέρα, όσο και στον κυβερνοχώρο. Ενδεικτικά, το 1979 ανατρέπεται ο Σάχης, ο φιλοδυτικός ηγέτης του Ιράν, ο οποίος θεωρούσε σύμμαχη χώρα το Ισραήλ, και εγκαθίσταται μια Ισλαμική Επανάσταση που εγκαινιάζει ένα νέο θεοκρατικό καθεστώς με ιδεολογικό πρόταγμα την αντίθεση στο Ισραήλ.
Όπως υπενθυμίζουν έμπειροι αναλυτές, όταν το Ισραήλ εισβάλλει στον Λίβανο το 1982, οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν συνεργάζονται με άλλους σιίτες μουσουλμάνους και ιδρύουν τη Χεζμπολάχ. Το Ισραήλ πλέον θα έχει μια ισχυρή ένοπλη οργάνωση ως επικίνδυνο αντίπαλο στα βόρεια σύνορά του. Το 1983, η Χεζμπολάχ, με την υποστήριξη του Ιράν πραγματοποιεί βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας για να εκδιώξει τις δυτικές και ισραηλινές δυνάμεις από τον Λίβανο. Στην πορεία, το Ισραήλ αποσύρθηκε από μεγάλο μέρος του Λιβάνου.
Ταυτόχρονα, η Αργεντινή και το Ισραήλ κατηγορούν το Ιράν και τη Χεζμπολάχ ότι βρίσκονται πίσω από τις βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας στην πρεσβεία του Ισραήλ στο Μπουένος Άιρες το 1992 και σε ένα εβραϊκό κέντρο το 1994, καθεμία από τις οποίες σκότωσε δεκάδες ανθρώπους. Τόσο το Ιράν, όσο και η Χεζμπολάχ έχουν διαψεύσει τους ισχυρισμούς και αρνούνται την ευθύνη.
Η αποκάλυψη το 2002 ότι το Ιράν διαθέτει μυστικό πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου προκαλεί ανησυχία ότι προσπαθεί να κατασκευάσει πυρηνικό όπλο. Η Τεχεράνη το αρνείται, όμως το Ισραήλ ζητά σκληρά μέτρα κατά της χώρας. Το 2006 το Ισραήλ ξεκινά πολεμικές επιχειρήσεις κατά της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι οποίες θα διαρκέσουν ένα μήνα, όμως δεν είναι σε θέση να εξαλείψει την καλά εξοπλισμένη οργάνωση.
Επίσης, ο Stuxnet, ένας κακόβουλος ιός υπολογιστή που πιστεύεται ευρέως ότι αναπτύχθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, χρησιμοποιήθηκε το 2010 για επίθεση σε εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στην πυρηνική εγκατάσταση Νατάνζ του Ιράν. Ήταν η πρώτη κυβερνοεπίθεση σε βιομηχανικό εξοπλισμό που έγινε γνωστή δημοσίως.
Το 2012, ο Ιρανός πυρηνικός επιστήμονας Μοσταφά Αχμάντι Ροσάν σκοτώθηκε από βομβιστική επίθεση στο αυτοκίνητό του. Αξιωματούχοι της Ισλαμικής Δημοκρατίας κατηγόρησαν το Ισραήλ για τη δολοφονία. Το 2018, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου χαιρετίζει την αποχώρηση των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, χαρακτηρίζοντας την απόφαση του Τραμπ «ιστορική κίνηση».
Το Ισραήλ χαιρετίζει το 2020 τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί σε επίθεση αμερικανικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους στη Βαγδάτη. Το Ιράν αντεπιτίθεται με πυραυλικές επιθέσεις σε ιρακινές βάσεις που στεγάζουν αμερικανικά στρατεύματα. Περίπου 100 στρατιωτικοί των ΗΠΑ τραυματίστηκαν.
Το 2021, το Ιράν κατηγορεί το Ισραήλ για τη δολοφονία του Μοχσέν Φακριζαντέχ, φερόμενος ως ο εγκέφαλος ενός κρυφού ιρανικού προγράμματος για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Η Τεχεράνη επανειλημμένα έχει αρνηθεί οποιαδήποτε τέτοια φιλοδοξία. Την 1η Απριλίου μια αεροπορική επιδρομή στο συγκρότημα της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό σκοτώνει επτά αξιωματικούς της Φρουράς της Ισλαμικής Επανάστασης, συμπεριλαμβανομένων δύο ανώτερων διοικητών. Το Ισραήλ ούτε επιβεβαίωσε ούτε αρνήθηκε την ευθύνη. Το Ιράν από την πλευρά του απάντησε στις 13 Απριλίου με την εκτόξευση εκατοντάδων μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων προς το ισραηλινό έδαφος, σε μια άνευ προηγουμένου άμεση επίθεση.
Επίθεση «δώρο» στον Χαμενεΐ
Στην ανάλυση του ο διπλωματικός συντάκτης του BBC στην Ιερουσαλήμ, Τζέιμς Λαντέιλ σημειώνει πως η αεροπορική επιδρομή του Ισραήλ στο Ιράν φάνηκε αρχικά να είναι περιορισμένη σε έκταση και κλίμακα και πως το Τελ Αβίβ, επέλεξε συγκεκριμένα την ημέρα της επίθεσης, καθώς σήμερα, Παρασκευή (19/4) είναι η ημέρα των γενεθλίων του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος έκλεισε τα 85 του χρόνια και ήταν ουσιαστικά ένα «δώρο» από τον Νετανιάχου.
Αλλά αν η επίθεση αφορούσε στρατιωτικούς στόχους που ίσως σχετίζονταν με την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ το περασμένο Σαββατοκύριακο – όπως μια αεροπορική βάση ή ένα εργοστάσιο κατασκευής μη επανδρωμένων αεροσκαφών ή μια εγκατάσταση αποθήκευσης πυραύλων – τότε αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η συγκρατημένη απάντηση που αναζητούσαν οι δυτικοί σύμμαχοι του Ισραήλ.
